ลูกไม่ได้ฟังสิ่งที่เราสอน แต่ลูกดูสิ่งที่เราทำ

คำพูดนี้เป็นจริงอย่างยิ่งเมื่อพูดถึงเรื่องการเงิน ก่อนที่เราจะสอนลูกให้รู้จักเก็บออม รู้คุณค่าของเงิน หรือใช้เงินอย่างฉลาด เราต้องเริ่มที่ตัวเราก่อน วันนี้ขอแชร์ประสบการณ์การเปลี่ยนแปลงตัวเองจากคนที่แทบจะไม่เคยวางแผนการเงิน สู่การเป็นต้นแบบที่ดีให้ลูกได้เห็นและเรียนรู้

🚩 จุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง

ขณะที่เราเดินผ่านแผนกของเล่นในห้างสรรพสินค้า มีของเล่นที่น่าสนใจเต็มไปหมด อันนั้นก็ควรมี อันนี้ก็ควรได้ และก็ช้อปมาทั้งหมด เวลาผ่านไป ของบางอย่างก็วางทิ้งไว้นานมาก ไม่ได้เอาออกมาใช้สักที จุดนั้นทำให้ฉันหยุดคิด… ฉันซื้อมาทำไม และทำให้คิดได้ว่า ฉันเองยังไม่มีวินัยทางการเงินที่ดีพอจะเป็นแบบอย่างให้ลูกได้ในอนาคต

เช็คสุขภาพทางการเงินแล้วเหมือนจะดี แต่จริงๆไม่ใช่

ทุกเดือนมีเงินเดือนเข้ามาแน่นอน มีเงินเก็บในบัญชี แต่กลับรู้สึกว่าการเงินไม่มั่นคง และกังวลเรื่องค่าใช้จ่ายตลอดเวลา เหมือนกำลังวิ่งอยู่บน “Hamster Wheel” ทางการเงิน - วิ่งไปเรื่อยๆ แต่ไม่ได้ก้าวหน้า

ใช้เงินในอนาคตมากขึ้นเรื่อยๆ

เริ่มต้นด้วยการวางแผนงบประมาณไว้อย่างดี แต่พอเจอของจำเป็นต้องซื้อ หรือของที่อยากได้ ก็มักจะคิดว่า

• “ผ่อน 0% 10 เดือนไปก่อน หารออกมา เออ…จ่ายไหวอยู่นะ” แต่พอสิ้นเดือน รวมหลายๆรายการก็แสนสาหัส
• “จ่ายบัตรเครดิตไปก่อน เดี๋ยวค่อยเอางบช้อปปิ้งเดือนหน้ามาใช้คืน” แต่พอถึงเดือนหน้า ก็มีของใหม่ที่ต้องซื้ออีก วนเวียนอยู่แบบนี้ไม่จบ

ไม่รู้ค่าใช้จ่ายที่แท้จริง

รายจ่ายแต่ละเดือนก็พอจะรู้อยู่ แต่ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นเป็นรายปี รายสองปีมักจะสร้างความปวดหัวเสมอ เช่น ค่าประกันสุขภาพ ค่าตรวจสุขภาพประจำปี ค่าประกันรถยนต์ ค่าฉีดปลวก พอถึงเวลาจ่าย ก็ต้องหาเงินก้อนมาจ่าย เพราะไม่ได้วางแผนแบ่งเก็บไว้ล่วงหน้า

🎯 YNAB คืออะไร

YNAB (You Need A Budget) คือแอพจัดการการเงินที่ใช้หลักการ “Give Every Dollar a Job” หรือการกำหนดหน้าที่ให้เงินทุกบาทที่เรามี

หลักการสำคัญ 4 ข้อของ YNAB:

1. Give Every Dollar a Job

   • ให้หน้าที่กับเงินทุกบาท
   • เหมือนการมอบหมายงานให้พนักงานแต่ละคน
   • เงินทุกบาทต้องมีเป้าหมายชัดเจน

2. Embrace Your True Expenses

   • ยอมรับค่าใช้จ่ายที่แท้จริง
   • รวมถึงค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นไม่บ่อย เช่น ค่าประกัน
   • แบ่งเก็บทุกเดือนเพื่อรองรับค่าใช้จ่ายก้อนใหญ่

3. Roll With The Punches

   • ยืดหยุ่นได้เมื่อจำเป็น
   • ปรับเปลี่ยนงบประมาณได้ตามสถานการณ์
   • ไม่ต้องรู้สึกผิดเมื่อต้องปรับแผน

4. Age Your Money

   • ใช้เงินที่หามาได้นานขึ้น
   • พยายามใช้เงินที่หามาได้เมื่อเดือนก่อน
   • ลดการพึ่งพาเงินในอนาคต (เช่น บัตรเครดิต)

ดูรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับหลักการของ YNAB

🔄 วิธีใช้ YNAB มาจัดการการเงินของเรา

Step 1: มีเงินเท่าไหร่ มีหนี้สินเท่าไหร่

1. สร้างบัญชีที่เราใช้ในชีวิตประจำวันทั้งหมด และใส่ยอดเงินคงเหลือในบัญชีล่าสุด
2. สร้างบัญชีเงินเก็บ ไม่ได้เอามาใช้ในรายเดือนหรือเร็วๆนี้
3. สร้างบัญชีหนี้สิน เช่น ผ่อนบ้าน ผ่อนรถ
4. สร้างบัญชีบัตรเครดิตให้ครบทุกใบ

Step 2: มีค่าใช้จ่ายอะไรบ้างนะ

ค่าใช้จ่ายรายเดือน:

• ค่าผ่อนบ้าน
• ค่าสาธารณูปโภค (น้ำ ไฟ อินเทอร์เน็ต)
• ค่าอาหาร
• ค่าเดินทาง
• ค่าผ่อนรถ
• ค่าโทรศัพท์
• ค่านม ผ้าอ้อม ของใช้เด็ก
• ค่ารักษาพยาบาล
• ค่าใช้จ่ายส่วนตัว

ค่าใช้จ่ายรายปี:

• ประกันสุขภาพ
• ประกันชีวิต
• ประกันรถยนต์
• ค่าต่อทะเบียนรถ
• ค่าตรวจสุขภาพ
• ค่าของขวัญวันเกิด/เทศกาลต่างๆ

ในการทำครั้งแรก เราอาจจะ list ค่าใช้จ่ายออกมาได้ไม่ครบ แต่ถ้าเราทำอย่างสม่ำเสมอ ค่าใช้จ่ายต่างๆจะโผล่ออกมาให้เห็นทุกรายการ

Step 3: กำหนดเป้าหมายและงบประมาณให้ค่าใช้จ่ายแต่ละประเภท

• ทุกวันที่ 1 ของเดือน ฉันจะแบ่งเงินสำหรับค่าอาหาร 20,000 บาท
• วันที่ 1/12/2025 ฉันจะแบ่งเงินไปจ่ายค่าประกันรถยนต์ 20,000 บาท (YNAB จะคำนวณให้เราเองว่าตั้งแต่เดือนปัจจุบัน เราต้องเก็บเดือนละเท่าไหร่ ถึงจะได้ตามเป้าหมาย)

ค่าใช้จ่ายรวมของทั้งเดือนไม่ควรเกินรายได้ (เงินเดือน) ที่เราหามาได้ เพื่อป้องกันการใช้เงินเกินตัว

Step 4: จดบันทึกรายรับรายจ่ายให้เป็นนิสัย

• พยายามบันทึกค่าใช้จ่ายให้ได้ทุกวัน เราจะยังพอจำได้ แต่ถ้านานๆทีทำ เราจะลืม
• ใช้แอพ YNAB บนมือถือเพื่อความสะดวก

Step 5: Reflect ตัวเองในทุกๆเดือน

สำรวจดูว่าค่าใช้จ่ายรายเดือนเป็นไปตามที่ Budget ไว้มั้ย

• ใช้ feature Reconcile ใน YNAB เพื่อเช็คว่าเงินในบัญชีถูกต้องตามจริง
• มีหมวดหมู่ไหนที่ใช้เกินงบบ่อยๆ
• มีค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็นไหม
• สามารถประหยัดได้ในหมวดไหนบ้าง
• ควรเพิ่มงบในหมวดไหน

และเอาข้อมูลจากเดือนแล้วมาวิเคราะห์และปรับปรุง Budget

• ปรับงบประมาณให้สอดคล้องกับการใช้จ่ายจริง
• เพิ่มหรือลดหมวดหมู่ตามความจำเป็น
• ตั้งเป้าหมายการเงินใหม่

หลังจากใช้ YNAB มา 6 เดือน

1. การเงินที่ดีเริ่มจากความซื่อสัตย์กับตัวเอง

• ยอมรับพฤติกรรมการใช้จ่ายที่แท้จริง
• ไม่หลอกตัวเองว่า “เดือนหน้าค่อยประหยัด”
• เผชิญหน้ากับตัวเลขหนี้สินที่มี

2. ความสำเร็จเกิดจากการลงมือทำทีละเล็กทีละน้อย

• เริ่มจากการบันทึกค่าใช้จ่ายทุกวัน
• ค่อยๆ สร้างนิสัยการวางแผนการเงิน
• ฉลองความสำเร็จเล็กๆ เช่น การเก็บเงินได้ตามเป้า

3. การวางแผนการเงินคือการดูแลตัวเองและครอบครัว

• มีเงินสำรองฉุกเฉินทำให้รู้สึกปลอดภัย
• ลดความเครียดเรื่องค่าใช้จ่าย
• มีเงินเก็บสำหรับอนาคตของลูก

💝 ของขวัญที่ดีที่สุดสำหรับลูก

การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการเงินของตัวเองอาจดูเป็นเรื่องยาก แต่เมื่อนึกถึงว่าลูกกำลังเฝ้าดูและเรียนรู้จากเราอยู่ทุกวัน ก็ทำให้มีแรงผลักดันมากขึ้น

วันนึง ถ้าลูกชายชี้ไปที่ของเล่นชิ้นใหม่ในห้าง ฉันจะสามารถตอบลูกได้อย่างมั่นใจว่า “เรามาดูงบประมาณของหนูกันก่อนนะครับ ว่าเดือนนี้เรามีเงินเก็บไว้ซื้อของเล่นเท่าไหร่”

นี่คือจุดเริ่มต้นของการสอนลูกเรื่องการเงิน ที่เริ่มจากการทำให้ดูเป็นตัวอย่าง 🌱

🔗 แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม

• YNAB Blog - บทความดีๆ เกี่ยวกับการจัดการการเงิน